MMO: ARAÇ TEKNİK MUAYENELERİ KAMUSAL BİR GÖREVDİR, MEVZUAT BU ÇERÇEVEDE DÜZENLENMELİDİR

Araç Teknik Muayeneleri Kamusal Bir Görevdir, Mevzuat Bu Çerçevede Düzenlenmelidir

07.01.2025 tarihinde yaptığımız açıklamada, araç muayene istasyonlarının özeleştirilmesi için yapılan yeni ihaleye, 2004 yılında başlayan ilk özelleştirme sürecinde olduğu gibi karşı çıkmış, ayrıca ihale usulü, teknik muayene kriterleri ve denetim gereklilikleri itibarıyla kaygılarımızı iletmiştik.

Yeni özelleştirme ihalesi 24.02.2025 tarihinde yapılmış, iki bölge için en yüksek teklifi MOI Ortak Girişim Grubu vermiştir. İmtiyaz sözleşmesinin imzalanması öncesi süreç devam etmektedir.

Ocak ayı başında yaptığımız açıklamada belirttiğimiz ve halkın can ve mal güvenliğini ilgilendiren muayene sürecine ilişkin kaygı ve önerilerimizi “Denetimin Kamusal Görev” olduğu ilkesinden hareketle bir kez daha ifade etmek istiyoruz.

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 8’inci ve 34’üncü maddelerinde belirtilen motorlu ve motorsuz araçların, 35’inci maddede belirtilen muayenelerini yapacak olan muayene istasyonlarında AB’de geçerli olan 1996 tarihli 96/96/EC Muayene şartları ülkemizde 2007 yılında uygulanmaya başlanmış, fakat bu alandaki yeni gelişme ve değişiklikler mevzuata yansıtılmamıştır. Bu nedenle aşağıda belirteceğimiz hususlar hayati önemdedir.

1. Öncelikle işi alan firmanın muayeneyi uygun ortamlarda şartnameye uygun olarak yaptığı kamu idaresince periyodik olarak denetlenmelidir.
2. Muayene istasyonlarında görev alacak personelin nitelikleri kamu idaresince belirlenmeli, vasıflandırması ve kontrolü belirli koşullara bağlanmalıdır.
3. Tüm muayene istasyonlarında kayıtlar merkezi olarak tutulmalı, eşdeğer kontrollerin yapıldığı, izlenebilir olmalıdır. Bir istasyonda kusurlu bulunan aracın bir diğer istasyonda kontrole girmesi belirli şartlara bağlanmalıdır.
4. Muayene sürecine ilişkin mevzuat; araç teknolojisi ve güvenlik tertibatlarına dair yeni gelişmeler (bataryalı ve yakıt hücreli elektrik araçlar, hibrit araçlar, güvenlik şartları) dikkate alınarak, yangın algılama ve söndürme sistemleri, ağır taşıtlar için fren testleri de dahil olmak üzere “Trafikte Sıfır Ölüm Hedefi”ni destekleyecek şekilde uluslararası şartname ve uygulamalara göre güncellenmelidir.
5. Araç tiplerine göre muayene kriterleri/kusurlar tablosu kamuya açık olmalıdır. Bu husus taşıt sahiplerinin düzenli bakım yaptırmalarına, muayene öncesi gerekli düzeltmeleri yapmasına katkıda bulunacaktır.
6. Ağır taşıtlar için ek muayene ve Filo Mühendisliği tanımlaması gereklidir: Almanya’daki SP (Sicherheitsprüfung) güvenlik testi modeline benzer şekilde, ağır taşıtlar için ek muayene prosedürleri geliştirilmelidir. İngiltere’de uygulanan sistem gibi araç filolarının düzenli bakım ve denetimini sağlayacak bir Filo Mühendisliği yapılandırılmalıdır. Makina Mühendisleri Odası tarafından eğitilip yetkilendirilecek Filo Mühendisleri, ağır taşıtlara Almanya’daki SP benzeri ek bir Teknik Güvenlik Denetimi (TGD) yapmalıdır

Uluslararası standartlara uyuma katkı sağlayacak bu adımların atılması, Türkiye’nin hem trafik güvenliği alanında ilerlemesine hem de halkın can ve mal güvenliğinin artmasına katkı sağlayacaktır.

Kamu kurumu niteliğinde bir meslek kuruluşu olarak görevimiz gerekliliklere dair kamuoyunun dikkatini çekmek, şeffaf bir tartışma ve mevzuat düzenleme ortamının oluşmasını sağlamaktır. Tüm yetkilileri bu çerçevede trafik güvenliği ve kamu sağlığı adına gerekli adımları atmaya davet ediyoruz.

Ayrıca sormadan edemiyoruz: Araç Muayene hizmetinin özelleştirilmesinin gerekçelerinden biri, trafikte can ve mal güvenliği konusunda fayda yaratacağı idi, yıllar itibarıyla bu iddia karşılık buldu mu?

Tekrar ediyoruz: Denetim kamusal bir görevdir, halkın can ve mal güvenliği piyasanın insafına bırakılamaz. İktidarı kamusal görevini yapmaya, insanlarımızın can ve mal güvenliğini riske atacak adımlar atmamaya davet ediyoruz. TMMOB Makina Mühendisleri Odası olarak bu alanda her türlü görev almaya ve gerekli düzenlemelere katkıda bulunmaya hazır olduğumuzu ifade ederiz.

Yunus Yener
TMMOB Makina Mühendisleri Odası Başkanı