İMO: MALATYA İLİ ÖZELİNDE, GÜÇLENDİRMEYİ BEKLEYEN HASARLI YAPILARA ŞUBAT 2023 DEPREMLERİNDE NE OLDU?

Şubat 2023 depremlerinden en çok etkilenen illerden biri olan Malatya, üç yıl öncesinde 24 Ocak 2020 Elazığ depremini de yaşamıştır. Üç yıl içerisinde iki büyük deprem yaşayan Malatya İli güvenli yapılaşma, afet yönetimi, afet sonrası yapılaşma faaliyetleri açısından özenle incelenmesi gereken bir laboratuvar niteliği taşımaktadır.

Deprem sonrası yapılacak inşa işlerinin başında depremzedelerin barınma sorununu çözmek amacıyla hasarlı binaların güçlendirmesi gelmektedir.

Malatya Valiliği İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğünün 26 Ocak 2023 tarihli oluru ile Malatya’da 24 Ocak 2020 Elazığ depreminden etkilenen ve hasarlı olarak belirlenen binaların güçlendirme süreleri 1 yıl daha uzatılmıştır.

Bu karar, Malatya Valiliği tarafından 24 Ocak 2020 Elazığ depreminde, Malatya İlinde hasar alan binaların hasar tespitlerinin yapılmasından sonra 1 yıl içerisinde güçlendirmelerinin yapılması gerekirken, depremin üzerinden üç yıl geçmesine rağmen gerekli güçlendirmelerin yapılmadığını, mevzuatla verilen bu sürenin ise idare tarafından hukuka aykırı biçimde uzatıldığını göstermiştir.

Merkezi idare ve yerel yönetimlerin aslî yükümlülüğü yaşam hakkını korumaktır. Bu yükümlülük, insan yaşamının etkili korunması amacıyla gerekli tüm tedbirlerin alınması görev ve sorumluluğunu yükler. Ancak söz konusu süre uzatım kararı ile Malatya İlinde ilgili kurumların iki deprem arasından üç yıl geçmesine rağmen, hasarlı yapıların güçlendirilmesi ve öngörülen süre içerisinde güçlendirilmeyen yapıların yıkılması konularında başarılı olamadığını, dolayısıyla vatandaşın doğrudan can ve mal güvenliğini tehlikeye attığını ortaya koymuştur.  

Depremlerinin yaratmış olduğu yıkımda, sorumluluğu bulunan herkesin yargı önüne çıkarılması ve bu kişilerden hukuk nezdinde hesap sorulması gerektiğini her açıklamamızda dile getirdik.  Çünkü biliyoruz ki, adil bir yargılama yapılmadan ve gerçek sorumlular tespit edilip cezalandırılmadan, ülkemiz enkaz altında kalmaya devam edecektir. 1999 Marmara depreminden sonra, merkezi idare ve yerel yönetimlerin sorumlulukları kapsamında bir değerlendirme yapılmayışı ve sorumluluğu bulunan her mevkideki karar alıcıların yargı önünde hesap vermeyişi, Ülkemizi Şubat 2023 Depremlerindeki büyük yıkıma sürükleyen sebeplerden biridir.

Bu nedenle aşağıdaki soruların ilgili kurumlarca cevaplanması hem yarınlarımızın güvenliği hem de kamuoyunun sağlıklı bilgilendirilmesi için önemlidir.

• Malatya İlinde 24 Ocak 2020 Elazığ/Sivrice depremi sonrasında ağır/orta hasarlı olarak tespit edilen kaç bina vardır?
• 24 Ocak Depremi sonrası gerekli güçlendirmesi yapılmayan kaç bina Şubat 2023 Depremlerinde yıkılmıştır?
• İçişleri Bakanlığına bağlı AFAD’ın oluru ile Malatya Valiliğinin süre uzatım kararından Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının bilgisi ve onayı var mıdır?
• Malatya İlinde yaşanan bu yıkımlarda merkezî idare ve yerel yönetimlerde karar verici konumunda olan sorumlular hakkında açılmış bir soruşturma var mıdır?

Soruyoruz ve sormaya devam edeceğiz. Çünkü; aynı acıları tekrar tekrar yaşamak istemiyoruz. Biliyoruz ki yargılama süreçlerinde merkezi idare ve yerel yönetimlerin sorumluluğu ve işlevi görmezden gelinip, merkezî idare ile yerel yönetimlerin kentleşme ve imar politikalarındaki hatalı kararlarının kusur olarak ortaya konup, esas sorumlular, yani karar alıcılar cezalandırılmadan ülkemiz enkaz altında kalmaya devam edecektir.

TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası
Yönetim Kurulu