MMO: TRAFİK CİNAYETLERİNİN SORUMLUSU KAMUSAL DENETİMİ VE MÜHENDİSLİK HİZMETLERİNİ DEVRE DIŞI BIRAKMAYA ÇALIŞAN SİYASAL İKTİDARDIR

14.08.2014

Makina Mühendisleri Odası, 10 numara yağ kullanımından kaynaklanan trafik kazaları üzerine 14 Ağustos 2014 tarihinde bir basın açıklaması yaptı.

     

Trafik Cinayetlerinin Sorumlusu Kamusal Denetimi ve Mühendislik Hizmetlerini Devre Dışı Bırakmaya Çalışan Siyasal İktidardır

Kullanımı Yasak ve Tehlikeli Olan 10 Numara Yağ Kullanımına Göz Yumulmamalı, Araçlarda Yangın Algılama ve Alarm Sistemlerinin Olup Olmadığı Denetlenmelidir

Son zamanlarda şehir içi ve şehirlerarası yollarda seyreden otobüs, minibüs, midibüs gibi toplu taşıma araçlarında meydana gelen ve kamuoyuna 10 numara yağ kullanımından kaynaklı olduğu yansıyan yangınlarda ayrıca fren patlaması, fren boşalması, tanker devrilmesi olarak da anılan birçok trafik kazasında çok sayıda vatandaşımız hayatını kaybetmiş onlarcası da yaralanmıştır.

Kamu hizmeti sayılması gereken toplu taşımacılık hizmetini, özelleştirme, taşeronlaştırma, esnek ve yoğun çalıştırma, eğitimsizlik, ucuz ve yasak yakıt kullanımı gibi çevre sağlığını, toplumun kamusal can ve mal güvenliğini tehlikeye atan pek çok uygulamanın yolunu açan siyasal iktidar; yaşananları sadece seyretmekte, “kader” ve “işin fıtratı” gibi alışılageldik tabirlerle sorumluluğunu örtmeye çalışmaktadır.

Söz konusu toplu taşıma araçlarındaki yangınların “10 numara yağ”dan kaynaklandığı ifade edilmekte; bunun da özellikle akaryakıt fiyatlarındaki yüksek artışlar, yedek parça, tamir ve bakım gibi maliyetleri düşürmek gibi nedenlerden kaynaklandığı bilinmektedir.

M2 ve M3 sınıfı araçlarda 10 numara yağ kullanımı; motordaki sıcaklığı yükselttiği ve motor soğutma sisteminin sıcaklığı düşüremediği, yakıtı inceltmek için kullanılan solvent veya tiner benzeri parlayıcı maddeler patlamaya neden olduğu için son derece tehlikelidir. Bu durum, karayolu taşıtlarında kullanılacak olan akaryakıtların imalatı, depolanması, taşınması, dağıtımı ve satışının belirlendiği 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu ve ikincil mevzuatına aykırılık oluşturmaktadır.

Öte yandan 26.06.2012 tarih ve 28335 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Araçların İmal, Tadil ve Montajı Hakkında Yönetmelikte yapılan değişiklik ile ilk defa tip onayı alınarak imal edilecek yeni tip M2 ve M3 kategorisi araçların 01.11.2012 tarihinden itibaren, aynı kategorideki tip onayı mevcut araçların ise 01.11.2013 tarihinden itibaren, önceden tescil edilmiş araçların (2005 model ve sonrası M2 ve M3 kategorisi araçlar) ise 01.01.2014 tarihinden itibaren, yayımlanmış olan “yangın algılama ve alarm sistemleri” hükümlerine uygun hale getirilmeleri zorunlu kılınmıştır.

Yangın algılama ve alarm sistemlerinin önceden tescil işlemi görmüş 2005 model ve sonrası M2 ve M3 kategorisi araçlarda uygulanması amacıyla Yangın Algılama ve Alarm Sistemleri İle İlgili Usul ve Esaslar TSE tarafından oluşturulmuş ve tadilatlar kapsamına alınmıştır.

Yayımlanmış olan söz konusu yönetmelik hükümleri hayati bir önem taşımaktadır. Ancak son günlerde yazılı ve görsel basında da yer aldığı üzere, otobüslerde çıkan yangınlar nedeniyle büyük tehlikeler yaşanmaktadır. Yönetmelik hükümlerinin özellikle önceden tescil işlemi görmüş “2005 model ve sonrası M2 ve M3” kategorisi araçlarda uygulanıp uygulanmadığının takibi ve denetimi, koordinasyonsuzluk nedeniyle hiçbir kurum ve kuruluş tarafından yapılmamaktadır.

Yaşanan kazalar göstermiştir ki işletme veya araç sahipleri yönetmeliğin hükümlerini yerine getirmemekte, yönetmeliğin söz konusu araçlarda uygulanıp uygulanmadığı, 10 numara yağ kullanılıp kullanılmadığı gibi trafik güvenliğini tehlikeye atan hususların takibi ve denetimi hiçbir kurum ve kuruluş tarafından yapılmamaktadır. Kısaca, özel ve kamuya ait toplu taşıma araçlarında ciddi bir güvenlik sorunu oluşmuştur.

Yaşanan kazalar yasal denetim ve mevzuat eksikliklerinin yanı sıra siyasal iktidarın her alanda olduğu gibi bu alanda da mühendislik hizmetlerini devre dışı bırakma çabalarını bir kez daha göz önüne sermektedir.

Bu gerçeklerden hareketle:

  • Çevre kirliliği yaratan ve insan sağlığına büyük zararları olan 10 numara yağ kullanımına engel olmak için, bu yağın satışını yapan işyerlerinin yerel yönetimlerce işyeri ruhsat denetimleri yapılmalıdır.
  • Ticari ve ağır vasıtaların araç muayene istasyonlarında yapılan egzoz gazı emisyon ölçümleri sırasında donanımın iyileştirilmesini sağlayarak duman ölçümüne ilave olarak tehlikeli gazların da ölçümüne başlanması için yasal düzenlemeler yapılmalıdır.   
  • Araç muayenesi tüm araçlar için şarttır ancak yeterli değildir. 2009/40/EC AB direktifine ve "basit, çabuk ve ucuz" temel kuralına göre, M2 ve M3 kategorisi araçlara yılda bir yapılan araç muayenesi bu araçların yola elverişli ve güvenli olduğu anlamına gelmez. Ruhsat şartlarının devam edip etmediği, yola elverişlilik muayenesi ve çevre kirliliği ile ilgili şartların sağlanıp sağlanmadığını ortaya koyan araç muayenesi gerek şarttır ancak yeter şart değildir. M2 ve M3 kategorisi araçlara, yıllık araç muayenesine ek olarak ve iki araç muayenesi arasında, yüksek aşınma riski taşıyan veya trafik güvenliği açısından özel önemi olan donanım veya düzenlemelerin detaylı denetimi dahil ara teknik denetimler, Makina Mühendisleri Odası (MMO) tarafından eğitilerek belgelendirilen mühendislerin denetiminde yapılmalıdır.
  • Söz konusu araçlar aşırı hızlı kullanıldığında, frenler bakımsız olduğunda veya aşırı ısındıklarında fren tutuşu azalır veya araç hiç fren tutmaz. Kamuoyunda fren patlaması veya fren boşalması olarak adlandırılan ve çok tehlikeli kazalarla sonuçlanabilecek bu sorunlar, tamamen araç kullanıcılarının ihmal ve hataları sonucu oluşmaktadır. Bu nedenle sürücülerin periyodik aralıklarla kullandıkları araçlarla ilgili eğitime alınmaları sağlanmalıdır.
  • Ticari araçların periyodik bakımı, enerjinin tasarruflu kullanımı, sürücü eğitimi, araçlarda güvenli bakım ve yedek parça kullanımı gibi konularda, ivedilikle mevzuat düzenlemesi yapılmalı ve MMO tarafından eğitilip belgelendirilmiş “Araç Teknik Denetim Mühendisleri”ne denetim yetkisi verilmelidir.
  • Kamu hizmeti sayılması gereken toplu taşımacılıktaki özelleştirme-taşeronlaştırma durdurulmalı, mühendislik hizmetleri devreye sokulmalı, kamusal denetim olanakları geliştirilmeli, trafikle ilgili mevcut mevzuat eksiklikleri ve boşluklar ivedilikle giderilmelidir.

TMMOB Makina Mühendisleri Odası

Yönetim Kurulu