MÜHENDİSLİK MİMARLIK ÖYKÜLERİ X YAYIMLANDI

Sunuş

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği, Mühendislik Mimarlık Öyküleri Serisi’nin ilk kitabını 2004 yılında; kıymetli meslektaşlarımız Mahmut Kiper, Nadir Avşaroğlu, Aslı Öztürk, Melih Şahin, Orhan Örücü ve 2009 yılında aramızdan ayrılan Sümmani Can’ın büyük emekleri ile yayımladı.

Serinin yaşama geçirilmesinde ve bugün 10. kitabına ulaşmasında Yönetim Kurulumuzun önceki başkanları Kaya Güvenç ve Mehmet Soğancı’nın özverisi ve güveni bizlere de aynı özen ve bilinçle hareket etme sorumluluğu verdi.

Serinin her kitabında ülkemizin sanayileşme ve kalkınma serüveninde mesleğimizin ve meslektaşlarımızın emeğinin nasıl yaşayan birer mirasa dönüştüğünü izledik.

Genç Cumhuriyet’in planlı kalkınma, sanayileşme ve kentleşme gayretlerinin ayak izlerini görebilmek ve yeni nesillerle paylaşabilmek açısından Mühendislik Mimarlık Öyküleri’nin her bir kitabı, bulunmaz birer kaynak olarak kütüphanelerimizin ve hafızamızın önemli boşluğunu doldurdu.

Meslek tarihimiz için önemli gelişmeleri, değerlendirmeleri ve dönüşümleri takip edebileceğimiz bu sayıda; ülkemizde bir çıkmaza sürüklenen mesleklerimizin önündeki engeller kalktığında neler yaratabileceğini görmek her şeye rağmen umudumuzu büyütüyor.

Bu kitapta ve serinin tüm kitaplarında yer alan öykülerin bizden sonraki nesillerin yaratıcı girişkenliğine ilham olmasını diliyoruz.

Sadece TMMOB’nin kurumsal tarihini değil, ülkemizin mühendis, mimar ve şehir plancılarının mesleki tarihi için büyük önem taşıyan bu seriyi bizlere kazandıran tüm arkadaşlarımıza, seriye emek veren tüm dostlarımıza içten ve sonsuz bir teşekkürü borç biliriz...

Emin Koramaz
TMMOB Yönetim Kurulu Başkanı

 

Önsöz

2002 yılında göreve seçilmiş 37. Dönem TMMOB Yönetim Kurulu’nda yer alan Metalürji Mühendisi Mahmut Kiper’in önerisiyle ve onun koordinasyonuyla o dönem ki Yönetim Kurulu’nun onayıyla ve TMMOB Başkanı Kaya Güvenç’in de büyük desteğiyle bazı çalışmalar başlatıldı. Bu çalışmalar sonucunda Birliğin kuruluşunun 50.yılı olan 2004 yılında TMMOB 50. Yıl Andacı ve Mühendislik Mimarlık Öyküleri-1 kitabı çıkarıldı. Bu iki çalışmayı da gerçekleştiren ekipte Mahmut Kiper ve Maden Mühendisi Nadir Avşaroğlu ile birlikte Çevre Mühendisi Aslı Öztürk Uygun ve Elektrik Mühendisi Orhan Örücü’de bulunmaktaydı. Ardından her iki yılda bir TMMOB’nin bayramı diyebileceğimiz genel kurullar hedeflenerek “Mühendislik Mimarlık Öyküleri” serisine yeni bir kitap eklendi ve elinizdeki bu çalışmayla seri 10.kitabına ulaştı. Her biri yaklaşık iki yıl süren hazırlık çalışmalarına zaman zaman Makine Mühendisi Melih Şahin ve anısını saygıyla andığımız Orman Mühendisi Sümmani Can da katkı verdi. İlk altı kitabın koordinasyonunu Mahmut Kiper, son dört kitabın ise Nadir Avşaroğlu üstlendi.

TMMOB yayını olarak süregelen bu serinin bu günlere ulaşmasında her dönem görev alan TMMOB Yönetimlerinden, Kaya Güvenç ve ardından TMMOB Başkanlarımız olan Mehmet Soğancı ve Emin Koramaz’dan da büyük destekler gördük. Geçen 22 yılda görev yapan TMMOB Başkanlarımıza, Yönetim Kurulu üyelerimize ve kitabın yayına hazırlanmasında emeği geçen ilk kitaptan başlayarak Bülent Akça, ardından serinin son sayılarına kadar kitabı yayına hazırlayan Dijle Göksoy Konuk’a ve tasarımda katkılar sunan diğer arkadaşlarımız Eren Şahiner ve Mutlu Arslan’a teşekkürlerimizi sunuyoruz. Kuşkusuz asıl teşekkürümüz bu kitapları var eden öyküleri bizimle paylaşanlara...

İlk kitapta bu serinin amacı şöyle dile getirilmişti;

“Mühendislik mimarlık öyküleri ile amaçlananlardan biri, başarılı uygulamaları hatırlatmak ya da bilinmesini sağlamak; bir diğeri, üretimde mühendisin mimarın öneminin anlaşılmasına katkı koymak ve çalışmalarda yer almış meslektaşlarımızı anarak belki de gecikmiş bir vefa borcunu bir nebze ödemek, sonuncusu da ne zorluklarla kurulanların ne kadar kolay yıkılıp satıldığını ya da yok edildiğini göstermektir.”

Mühendislik Mimarlık Öyküleri serisini oluşturan 10 kitapta bu amacın büyük ölçüde sağlandığını düşünüyoruz.

İlk kitabın hazırlık çalışmalarının başladığı

2002’den bu yana 22 yıl, yayınlandığı

2004’den bu yana 20 yıl geçti.

Dile kolay neredeyse çeyrek asırlık bir çalışma

Gayretle, umutla, inatla ve gururla

İlk günkü o kadro tam 10 kitap yayınladık

Bu 10 kitapta, sizlere 120 öykü aktardık

Bu son kitabın ardından

Mühendislik-Mimarlık Öykülerine son veriyoruz.

Bu ülkenin, bu toprakların sanayileşmesine ışık tutmaya,

Memleketimizi var eden ancak çoğu artık var olmayan

Kuruluşlarımızı belgelemeye çalıştık

Bunları kuran, çalıştıran, meslekdaşlarımızı

Yetiştiren mühendis ve mimarları andık

Başarılarını aktardık, onlarla gururlandık

Her güzel şey gibi

Mühendislik-Mimarlık Öyküleri’nin de sonuna geldik...

Sevinçliyiz;

TMMOB tarihinin en uzun soluklu

En çok okunan, ikinci baskıları yapılan

Öğrenciler başta olmak üzere

Çok geniş kitlelere ulaştırılan

Bir yayın oldu

Kıvançlıyız;

Dost Kitapevi tarafından bulundurulmak istenen

TRT Radyolarında konuşulan ve röportaj verilen

TMMOB kadroları tarafından en çok talep edilen

Okullarda yardımcı ders kitapları olarak okutulan

Üniversitelerde birçok çalışmaya konu olan

Bir seri tarihteki yerini aldı

Gururluyuz;

TMMOB’nin en uzun komisyon çalışması olmasından

22 yıldır isteği hiç bitmeyen arkadaş çalışmasından

Bu yayın aracılığı ile kurduğumuz dostluklardan

Ama üzülüyoruz;

Hep birlikte çeyrek asır emek verdiğimiz

Her okuduğumuz yazıda buradan öykü çıkar mı dediğimiz

Her öyküyü ince eleyip sık dokuyarak seçtiğimiz

Bir yayını sonlandırdık

Bu son kitapta baskıdan çıkınca

Hep beraber bir masada toplanacağız

Başarmanın onuru ile kadeh kaldıracağız

Muvaffak olmanın, ama en çok da

Baba ocağından gelin giden

Bir kız babasının gururuyla üzüleceğiz.

Övünç, kıvanç, gurur ve buruklukla

Hoşçakalın...

Nadir Avşaroğlu
Koordinatör

 

İçindekiler

Sunuş............................................................................................................................................5
Emin Koramaz

Önsöz............................................................................................................................................7
Nadir Avşaroğlu

Teşekkür... ...................................................................................................................................11
Mehmet Soğancı

Mühendislik Mimarlık Öyküleri 20 Yaşında!...............................................................................13
Kaya Güvenç

Cumhuriyetimizin Öncü Mühendis ve Mimarlarına Saygıyla.....................................................17
Mahmut Kiper

Türkiye’nin İlk Plak Fabrikaları......................................................................................................33
Gökhan Akçura

Doğu’nun İlk İki Üniversitesinin Kuruluş Tarihçeleri Üzerine Karşılaştırmalı Birİnceleme....57
Doç. Dr. Eren Kömürlü

Tophane’den Makine ve Kimya Endüstrisi’ne............................................................................89
Mahmut Kiper

Mühendishâne Başhocası İshak Efendi.......................................................................................107

Karaelmas İnsanının Bitmeyen Dramı: Mükellefiyet...................................................................115
Nadir Avşaroğlu

Sıradışı Öncü Bir Mühendis: Suat Ferit Yasa...............................................................................135
Mahmut Kiper

Osmanlıda Mesleki Teknik Eğitim Kurumları: Kondüktör Mektebi.............................................147
Yrd. Doç. Dr. Kemal SAYLAN

Uğurlu Dev Tesislerden Doğan Şehirler.........................................................................................167
Mahmut Kiper

Türk Mühendis ve Mimar Birliği Nizamname-i Esasisi (İzmir, 1924)...............................................189
Çeviri: Şeref Etker