TMMOB'de İlk Kadın Çalışmaları

TMMOB’de İlk Kadin Komisyonu

TMMOB’de ilk Kadın Komisyonu; 1990’lı yılların ortalarına denk düşer. 1994 Yılında yeni kurulan ve TMMOB içinde en çok kadın üyeye sahip genç bir Odası olan Peyzaj Mimarları Odası’ndan, TMMOB Yönetim Kurulu’nda bir kadın üyenin (Ayşe Betül UYAR) yer alması, bu sürecin oluşturulmasına hizmet eder.

TMMOB Yönetim Kurulu tarafından yeni kurulacak Kadın Komisyonu için Odalardan kadın temsilciler istenir. Makina Mühendisleri Odası, Yönetim Kurulu’nda vakit ayırabilecek “kadın üye” bulunmadığı ancak bu konuda çalışmak isteyen Makina  Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu üyesi bulunduğu gerekçesi ile “erkek üye” gönderir. Kuşkusuz bu konu farklı bir bakış açısı içermesi açısından TMMOB içerisinde zaman zaman tartışılır. Öte yandan, söz konusu erkek üye (Ahmet ENİŞ), Kadın Komisyonu’nun çalışmalarına katkı ve katılımda en devamlı üyeleri arasında  yer alır.

12 Eylül 1980 askeri darbesi sonrasında toparlanmaya çalışan TMMOB’de öncelikli yapılması gereken çok şey vardır. Ancak dönem çalışmaları içerisinde kuşkusuz Kadın Komisyonu’nun  kurumsallaştırılması ve Kadın örgütlenmesine dair de yoğun emek harcanır.

O dönemde TMMOB örgütlenmesinde daha çok “kadın-erkek faşizme karşı omuz-omuza” şiarını yükseltmek üzerine verilen mücadele öne çıkar. Ancak söz konusu TMMOB Kadın Komisyonu’nun dönemsel koşullar içerisinde bir kaç dönem boyunca özverili çabaları da TMMOB içinde üretime yansır.

TMMOB Yönetim Kurulu kadın üyesi 8 Mart’larda TMMOB Yönetim Kurulu adına basın toplantıları düzenler, emek ve demokrasi güçlerinin kadınlara dair ortak açıklamalarını yapar.

Dünya Kadın Yürüyüşü

2005 Yılında gerçekleştirilen Dünya Kadın Yürüyüşü İstanbul ayağının örgütlenmesinde KESK, DİSK, TMMOB, TTB ve çeşitli kadın platformları ve dernekler çalışır. İstanbul’da 10 Mayıs 2005 günü Haydarpaşa Garı önünde yapılan basın açıklamasına TMMOB Yönetim Kurulu kadın üyemiz ve birçok Odamızdan kadın üyelerimiz katılır.

11 Mayıs 2005 günü Taksim Atatürk Kültür Merkezi önünden Dolmabahçe’ye kadar binlerce kadın; uygulanan şiddet, baskı ve cinsiyet ayrımcığını kınayan sloganlarla yürüdü. Hatta Yürüyüş’ün “simgesi” 40 yama yorgan TMMOB’li Kadınlar tarafından hazırlandı.

Dünya Kadın Yürüyüşü’nün Yunanistan/Selanik  ayağı; Türkiye’den 40’ı aşkın emek, meslek ve kadın örgütleri temsilcisinin katılımı ile gerçekleştirildi. Selanik’te emek, meslek ve kadın örgütleriyle birlikte kadının hak arama mücadelesi ile dolu, zengin bir program oluşturuldu. TMMOB Yönetim Kurulu kadın üyemizin de görev aldığı; Yunanistan’da gerçekleştirilen eylem ile Dünya Kadın Yürüyüşü’nün Avrupa ayağına ulaştırılması sağlanmış, yapılan etkinlikler ile de binlerce kişiye kadınların sesi ulaştırılmıştır.

TBMM Ziyareti

Dünya Kadın Yürüyüşü sürecinde; karma emek ve meslek örgütleri ile kadın örgütlerinin kendi aralarından seçtiği ve içlerinde dönemin TMMOB Kadın Saymanı’nın da bulunduğu bir Heyet tarafından, TBMM Başkanlığı’na; Türkiye’de  “kadın hareketinin yaşam alanları ile ilgili ivedi talepleri”ne  dair bir Kadın Dosyası bırakılır.

Anayasa Mahkemesi İlk Kadın Başkanını Ziyaret

Dünya Kadın Yürüyüşü sürecinde; karma emek ve meslek örgütleri ve kadın örgütlerinin verdiği yetki ile dönemin KESK Kadın Sekreteri Sevgi GÖYÇE ve TMMOB Saymanı Ayşe Betül UYAR tarafından; dönemin Anayasa Mahkemesi ilk “Kadın” Başkanı Tülay TUĞCU makamında ziyaret edilir. Özellikle kamu kurumlarında kapatılan kreşler, kadına uygulanan her türlü şiddet, taciz, tecavüz, cinsiyet ayrımcılığı, kadınların görevde tercih edilmemesi ya da yükselememesi v.b. konularda yargı süreçleri ve çıkış yolları üzerinde görüş alış-verişinde bulunulur.

TMMOB’li Kadınların Çalışma Yaşamında Önemli Kazanımlar

Bu süreçte TMMOB’li Kadınlar, çalışma yaşamında  “cinsiyet ayrımcılığı ile mücadelede” de önemli aşamalar kaydettiler.

2004 Yılında TMMOB, tarihinde ilk kez cinsiyet ayrımcılığına dava açarak karşı çıktı. Devlet Su İşleri, Devlet Hava Meydanları ve Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlükleri’ne iş başvurusu yapmak için "erkek olmak" koşulu aranmasına karşı çıkan kadınların, TMMOB’de örgütlü mücadelesi sonucunda, her üç kurum için bu "erkek olmak" koşulu Danıştay tarafından kaldırıldı.

TMMOB’li Kadınlar ayrıca Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü’nün “5 kadın, 75 erkek jeoloji mühendisi alınacaktır” ilanına da karşı çıkmıştır. TMMOB tarafından açılan dava TMMOB lehine sonuçlanarak, davalı idarenin işlemi iptal edilmiştir.

TMMOB’de Kadın Çalışmalarının Kurumsallaşmasın İlk Adımları

29 Mayıs-1 Haziran 2008 tarihlerinde Ankara’da gerçekleştirilen 40. Dönem TMMOB Genel Kurulu’nda Dündar Çağlan, Çetin Kurtoğlu, Sami Ercan, Hakkı Atıl, Semra Ocak, Burçak K. Uysal tarafından verilen;  “TMMOB, kadına cinsiyetinden kaynaklı olarak uygulanan her türlü olumsuz davranış ve politikalara karşı mücadele etmeli, kadının desteklenmesi anlamında pozitif ayrımcı politikalara destek olmalı ve bu amaçlarla çalışacak bir komisyon oluşturulması ve İl/İlçe Koordinasyon Kurullarında da benzer çalışmalar yapmak üzere Kadın Üyeler Çalışma Grupları oluşturulması hususunda çalışma yapmak üzere 40. Dönem TMMOB Yönetim Kuruluna görev verilmesine,” önergesinin kabul edilmesi ile merkezi bir TMMOB Kadın Çalışma Grubu ile İl Koordinasyon Kurullarında Kadın Çalışma Gruplarının kurulmasının ilk adımları atılmıştır.

Yine 40. dönem Genel Kurulu’nda Kemal Ulusaler, Erhan Karaçay, Musa Çeçen, Tarık Öden, Serdar Paker, Hüseyin Önder, Cem Kükey, Necati İpek, Olgun Yurt, Ercan Sekin, Fatma Belkıs Bentli, Mehmet Atay, İdris Ekmen, Nedim Tüzün, Sırdaş Karaboğa, Oktay Fırat, Kenan Sıkık, Mustafa Dayanıklı, Hasan Azar, Lütfü Kırayoğlu, Emir Birgün, Erdal Aktuğ tarafından verilen; “2008-2009 çalışma döneminde sekreteryalığını EMO’nun yürüteceği “Kadın Mühendisler, Mimarlar ve Şehir Plancıları Kurultayı”nın düzenlenmesi ile ilgili olarak 40. Dönem TMMOB Yönetim Kurulu’na görev verilmesine,” önergesinin kabul edilmesi ile ilk TMMOB Kadın Kurultayı kararı alınmıştır.

Ayrıca Serap Durmaz, Ercan Bayrak, Dündar Çağlan tarafından verilen; “Cinsiyet Ayrımcılığı Takip Sekreteryası’nın kurulması hususunda TMMOB 40. Dönem Yönetim Kurulu’na görev verilmesine,” önergesinin kabul edilmesi ile de TMMOB Cinsiyet Ayrımcılığı Takip Sekreteryası’nın kurulmasına ilişkin ilk adım atılmıştır.

Önergeleri verenlerin ağırlıklı erkek üyelerden oluşması dikkat çekici olmakla birlikte; “Kadın erkek omuz omuza, hayatın her alanında” şiarımızın bir yansıması olarak değerlendirilmelidir.