SOMA MADEN FACİASI RAPORU
Sunuş
SUNUŞ
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği, meslek örgütü olmanın sorumluluğu içerisinde ülkemizin ve halkımızın geleceğini etkileyen kamuyu ilgilendiren enerji, kentleşme, çevre gibi konular üzerine uygulanan politikalar ve yaşanan sorunlarla ilgili olarak tespitlerini ve çözüm önerilerini dönem dönem yayımladığı teknik raporlarla kamuoyuyla paylaşmaktadır.
Birliğimiz bugüne kadar madencilik konularında hazırladığı değişik raporlarda kuralsız madenciliğe ilişkin yaklaşımını açıkça ortaya koymuştur. Bu rapor ise, Soma’da 13 Mayıs 2014 tarihinde yaşanan ve 301 maden emekçisinin ölümüne yol açan faciaya ilişkin tespitleri, madencilik sektöründeki sorunları ve çözüm önerilerini içermektedir.
Soma’da 13 Mayıs günü yaşanan ve 301 maden emekçisinin ölümüne yol açan facianın sebebi, uygulamaya konulan özelleştirme, taşeronlaştırma, rödovans, örgütsüzleştirme, sendikasızlaştırma, köleci çalışma sistemi, kamu madenciliğinin yok edilmesi ve kamu kurumlarında uzun yıllar sonucu elde edilmiş olan madencilik bilgi ve birikiminin dağıtılması gibi neoliberal politikalardır.
Türkiye’de özellikle AKP iktidarı döneminde uygulanan politikalarla üretim; teknik bilgi ve alt yapı olarak yetersiz, deneyimi ve deneyimli uzmanı bulunmayan kişi ve şirketlere bırakılmıştır. Kamusal denetimin de yeterli ve etkin bir biçimde yapılamaması iş cinayetlerinin Soma’da olduğu gibi katliama dönüşmesine neden olmuştur.
İşçi sağlığı ve güvenliğinden uzak koşullarda, düşük ücretle, günde 10 saate kadar çalıştırılan 301 maden işçisinin hayatına mal olan Soma faciası, hileli taşeronluk düzenlemesi rödovans (kiralama) sisteminin gerçek yüzünü ortaya çıkarmıştır.
Burada yaşanan facianın sebebi, madenciliği, mühendisliğin bilim ve tekniğinden uzaklaştıran ve mühendisi işverenin insafına bırakan yanlış madencilik politikalarıdır.
Bugüne kadar uyarılarımızın hiçbirini dikkate almayan hükümet; “Bu işin fıtratında var” diyerek bilim ve tekniğin karşısında olduğunu ilan etmiştir.
Bu rapor ise, bilimin ve tekniğin sözüdür; Soma benzeri faciaların bir daha yaşanmaması için tüm sorumlularca, siyasi iktidarca ciddiye alınmalıdır.
Raporu hazırlayan Soma Raporu Çalışma Grubu üyelerine ve emeği geçen herkese teşekkür ederim.
TMMOB’nin sözü insana, yaşama ve geleceğe dairdir. Bu raporumuz da öyle algılanmalıdır.
Mehmet Soğancı
TMMOB Yönetim Kurulu Başkanı
İçindekiler
SUNUŞ
1. GİRİŞ
2. SOMA KÖMÜR HAVZASI
3. SOMA HAVZASININ JEOLOJİSİ
3.1. Neojen Öncesi Birimler
3.2. Neojen Kaya Birimleri
3.2.1. Soma Formasyonu
3.2.2. Deniş Formasyonu
3.3. Neojen Sonrası Kaya Birimleri
3.3.1. Geç Pliyosen Kumköy Formasyonu
3.3.2 Pleyistosen Çökelleri
3.3.3. Holosen Kolüvyonal Apron ve Güncel Akarsu Çökelleri
3.4 Yapısal Jeoloji
3.5 Soma Linyit Havzasının Oluşumu
3.6 Kömür
3.6.1. Kömürleşme Olayı
3.6.2. Soma (Eynez) Kömürünün Özellikleri
4. FACİANIN OLUŞ ŞEKLİ
5. FACİAYA İLİŞKİN TESPİTLER
5.1 Taşeronlaşma
5.2 Üretim Zorlaması
5.3 Ocakta Uygulanan İşletme Yönteminin Etkisi
5.4 Havalandırma Sistemi
5.5 Ocak Havasındaki Gazlar
5.6 Kişisel Koruyucu Donanımın Yetersizliği
5.7 Yanlış Tarım Politikaları
5.8 Denetim Zaafiyeti
5.9 Kurtarma Çalışmalarının Organizasyonunda Yaşanan Sorunlar
6. FACİAYA İLİŞKİN SORUMLULUKLAR
6.1 İşveren
6.2 TKİ
6.3 ETKB - MİGEM
6.4 ÇSGB
6.5 Sendika
6.6 Eğitim Sistemi, Üniversiteler ve YÖK
7. KÖMÜR MADENCİLİĞİNDE KAZALARIN YAŞANMAMASI AMACIYLA ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER
Kurumlar İle İlgili Öneriler
Mevzuat İle İlgili Öneriler
Eğitim İle İlgili Öneriler
Kurtarma İle İlgili Öneriler
Havalandırma ve Gaz İzleme İle İlgili Öneriler
Gelişmiş Teknoloji Kullanımı İle İlgili Öneriler
Teknik Nezaretçi İle İlgili Öneriler
Çalışma Yaşamı ve İşyeri İle İlgili Öneriler
8. SONSÖZ
EKLER