MİMARLAR ODASI: YÖK’ÜN HUKUKA AYKIRI DENKLİK BELGESİ DÜZENLEDİĞİ YARGI KARARLARI İLE TESPİT EDİLMİŞTİR

YÖK’ÜN HUKUKA AYKIRI DENKLİK BELGESİ DÜZENLEDİĞİ YARGI KARARLARI İLE TESPİT EDİLMİŞTİR

6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu uyarınca mimarlık meslek mensupları Türkiye’de mesleki faaliyette bulunabilmek için meslek odasına kaydolmakla yükümlüdürler. 3458 Sayılı Mühendislik ve Mimarlık Hakkında Kanun ile de ülkemizde mimarlık unvan ve yetkisi ile mesleğini icra etmek isteyenlerin sahip olması gereken belgeler belirlenmiştir.

Kanuna göre yurtdışında bir üniversiteden mezun olan bir kişinin Türkiye’de mimarlık unvan ve yetkisi ile mesleğini icra etmek istemesi halinde, aldığı eğitimin Türkiye’deki Mimarlık Fakültelerinin programlarına muadil olduğuna dair usulüne uygun verilen denklik belgesine sahip olması gerekmektedir. 

Denklik belgelerinin düzenlenmesi görevi ise; 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu ile Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Başkanlığı’na verilmiştir. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, kanun uyarınca; yurtdışında eğitim veren kurumlardan mezun olanların diplomalarının denkliğini tespit etmekle yükümlü olup; diploma denkliklerinin tespitini Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Denklik Yönetmeliği ile belirlenen usul ve esaslara göre yerine getirmektedir.

Yönetmeliğe göre; denkliği talep edilen yükseköğretim programının; eğitim düzeyi, mezuniyet için tamamlanması gereken kredi, kazanılması gereken bilgi, beceri ve yetkinlik açılarından Türkiye’de verilen eğitime eşdeğer olup olmadığının inceleneceği belirtilmiştir.

İlgili mevzuat uyarınca; Türkiye’de Mimarlık lisans eğitimi; en az sekiz yarıyıllık eğitim programını kapsayan, üniversitede tam gün üzerinden verilen asgari dört yıllık bir yükseköğretimdir. Eğitimin tamamlanmış olabilmesi için ise; mimari tasarım becerisi, mimarlık tarihi ve teorileri hakkında bilgi, güzel sanatlar bilgisi, kentsel planlama bilgisi, yapısal tasarım ve mühendislik sorunları anlayabilme becerisi, teknoloji ve beşeri bilimler hakkında bilgi gibi pek çok alanda bilgi, beceri ve yetkinlik sağlayan toplam 240 AKTS alınmış olması gerekmektedir. Denklik belgesi verilebilmesi için de, diplomanın alındığı kurumun uluslararası veya ikili anlaşmalarla tanınmış bir kurum olmasının yanı sıra eğitimin yapıldığı programın Türkiye'deki benzeri eğitim programına denk olduğu, eğitim süresi, düzeyi ve öğrenim alanının açıkça tespit edilmiş olması gerekmektedir. 

Mimarlığın karma disiplinli ve disiplinlerarası niteliklerinin yanı sıra ülkemizde ve dünyada son yıllarda hızla ilerleyen uzmanlaşmaya paralel olarak ortaya çıkan yeni disiplinler ve yükseköğretimdeki yeni eğitim programları, meslek odasına kayıt için yapılan başvurularda ayrı bir inceleme ve değerlendirme gerektirmektedir.

Oysa Odamıza yapılan üyelik kaydı başvurularında, yurt dışında farklı eğitim düzeylerinde, farklı disiplinlerle birlikte alınan eğitimlere bağlı olarak, eğitim düzeyi ve içerikleri birbirinden oldukça farklı belgeler sunulmaktadır.

Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı’nca; yasa ve yönetmeliklerle inceleme görevi verilmiş olmasına rağmen, mimarlık eğitiminde yer alması gereken temel eğitimi kapsamayan, Türkiye’de eşdeğer kabul edilmeyen programlara, gerekli inceleme yapılmadan mimarlık lisansı denklik belgeleri düzenlendiği; Oda Kayıt Başvuru dosyalarında yapılan incelemeler sonucunda görülmektedir.

Bu adaylar; diploması yeterli olmamasına rağmen YÖK tarafından Denklik Belgesi düzenlenmiş olması nedeniyle; meslek odasına üye olup mimar unvanını kullanarak mimarlık faaliyetinde bulunabilmektedirler.Meslek kuruluşuna üyelik kaydı ise üye olan kişinin mimarlık mesleğini icra edebilecek niteliğe sahip olduğunun tescillenmesidir. Barınaktan kentsel boyuta kadar, bütün yerleşmelerin fiziksel ortamını oluşturan yapı üretimi ve mekân tasarımı etkinliği olan mimarlığın; mimarlık eğitimine eşdeğer bir eğitim almamış olan ve mesleği yapmaya yetkin olmayan kişilerce icra edilmesi telafisi güç veya imkânsız zararlara yol açacağından, Mimarlar Odası olarak, mimarlık unvanı ile mesleğin icrası için gerekli eğitimi almadığı halde, meslekle ilgili mevzuata aykırı olarak, YÖK Başkanlığınca düzenlenen bu belgeler hakkında hukuki işlem başlatılmış, denklik belgesi işlemlerinin yürütmelerinin durdurulması ve iptal edilmesi talep edilmiştir.

2013 yılından bu yana sürdürülen hukuk mücadelesinde; özel teknik ve bilgi ve beceriyi gerektiren mimarlık eğitiminin 4 yıl (8 yarıyıl) ve alınacak toplam AKTS’nin, 240 AKTS olması gerektiğinin de mevzuatta açıkça belirlendiği, bu anlamda yeterli mimarlık eğitimini almadığı halde, Türkiye’deki mimarlık eğitimine eşdeğer bir eğitim aldığına dair belge düzenlenmesinin hukuka ve mevzuata aykırı olduğu Mahkeme kararlarıyla tespit edilmiş dava konusu edilen Denklik Belgelerinin bir kısmının yürütmeleri durdurulmuş veya iptal edilmiş, bir kısmı ile ilgili yargılama ise devam etmektedir.

2547 sayılı YÖK Kanunu’nun 7/p maddesi ve bu maddeye dayanılarak 2010 yılında yayımlanan Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Denklik Yönetmeliği ile mezun olunan lisans programının Türkiye’deki eşdeğer programa göre alınması zorunlu görülen derslerinde eksiklik tespit edilmesi halinde Türkiye’deki bir üniversitede tamamlama eğitimi verilmesi konusunda YÖK Başkanlığı’na yetkiverilmiştir. Tamamlama eğitimine katılmak isteyen öğrencilerin hangi üniversitelerde bu eğitimi alacakları, tamamlama eğitiminin süresi ve öğrencinin almak zorunda olduğu derslerin belirlenmesi amacıyla konunun uzmanı kişilerden oluşan alt komisyonların kurulabileceği, tamamlama eğitimlerinin ardından denklik belgelerinin verilebileceği düzenlenmiştir.

Ancak YÖK Başkanlığı ile yaşanan hukuki süreç neticesinde, 2015 yılında YÖK Başkanlığı bünyesinde Mimarlık Alt Komisyonu kurulmuş ve eğitimlerinde eksiklikler tespit edilen mezunlarla ilgili gerekli işlemler yürütülmeye başlanmıştır. Bu komisyon ile yurtdışından mezun olanların denklik başvurusunun sadece evrak incelenmesi olmasından vazgeçilmiş ve bugüne kadar uygulanmamış olan tamamlama eğitimi verilmesi ve bu eğitimin kapsamının belirlenmesi üzerine çalışmalar yapılmaya başlanmıştır.

Anayasanın kanun önünde eşitlik ilkesi gereği; hiçbir kişiye ayrıcalık tanınamaz. Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar. Bu sebeple; mesleki faaliyette bulunmak isteyen ve eğitim alanların; yurtiçinde veya yurtdışında eğitim veren kurumlardan mezun olmalarına bakılmaksızın ilgili mevzuatla düzenlenmiş olan mesleki öğrenim koşullarını yerine getirmiş olmaları gerekmektedir.

Mimarlık sanatı ve mesleğini icra edebilmek için mesleki yeterlik ve ehliyetlerin kazanılması gerekir. Mimarlığın toplum yararına icrası ve gelişmesi için mimarların mesleki sicillerinin tutulması, sürekli mesleki gelişimlerinin sağlanması; mesleki davranış kurallarının belirlenmesi ve bunlara uyulmasının sağlanması ise meslek odasının görevlerindendir.

Mimarlar Odası olarak yukarıda belirtilen sorumluluklar doğrultusunda, mesleki hizmet alanlarının tanımlanması; mimarlık eğitiminin gelişmesinin sağlanması; mimarlık kültürünün yaygınlaşması ve mimarlık mirasının korunmasını da gözeten bir mesleki ortamın ülke düzeyinde benimsenmesi ve yaygınlaştırılması için çalışmalarımızı kararlılıkla sürdüreceğimizi değerli kamuoyumuzla paylaşıyoruz.

MİMARLAR ODASI