TMMOB DİYARBAKIR İKK LİCE TEKNİK YANGIN ANALİZ RAPORUNU YAYIMLADI

Lice Teknik Yangın Analiz Raporu

Kapsam: Diyarbakır / Lice İlçesi ve Köyleri
Dönem: Temmuz – Ağustos 2025

1.Orman Yangınları

1.1 Orman Yangınlarının Ekolojik Etkileri

Orman yangınları ekosistemler üzerinde çok yönlü ve uzun vadeli zararlar yaratır. Öncelikle, büyük miktarda karbon salınımı gerçekleştiği için iklim değişikliği kuraklık gibi etmenleri tetiklerler. Ağaçlar yok olduğunda hem karbon depolama kapasitesi kaybedilir hem de yangın sırasında atmosfere yoğun şekilde karbondioksit ve diğer sera gazları salınır. Yakılan organik madde karbon salınımına sebep oluyor, bu da  sera gazı dengesi açısından negatif bir yük oluşturmaktadır. Yine Toprak erozyonu, su döngüsü sorunları gibi toprak ve hidrolojik yapı üzerinde olumsuz etkiler meydana geliyor. Buda ilerleyen dönemlerde sel, heyelan gibi doğal afetlere yol açmaktadır.

Biyoçeşitlilik, yangınlardan en çok zarar gören alanlardan biridir. Birçok hayvan ve bitki türü yaşam alanını kaybeder. Özellikle nadir ve yerel (endemik) türler için bu durum yok oluş anlamına gelebilir. Yangın sonrası doğal iyileşme süreci (rejenerasyon) yavaş ilerler ya da bazı durumlarda hiç gerçekleşmeyebilir. Ayrıca yangının çıktığı alanlarda ekosistem yerel çeşitler, gen kaynağı olan lokasyonlar genotip kayıplarına yol açabilmektedir.

Yangınlar aynı zamanda toprak yapısını bozar. Toprağın verimli üst katmanı yok olur, su tutma kapasitesi azalır, erozyon ve çölleşme artar. Ormanların yok olmasıyla birlikte su döngüsü, yağış düzeni ve yerel iklim koşulları da değişmektedir.

1.2 Orman Yangınlarının İnsan Üzerindeki Etkileri

Orman yangınları insanların sağlığını, yaşam alanlarını ve ekonomik durumlarını doğrudan etkiler. Yangın sırasında ortaya çıkan duman, başta solunum yolları hastalıkları olmak üzere birçok sağlık sorununa yol açar. Özellikle yaşlılar, çocuklar ve kronik hastalığı olanlar bu durumdan daha fazla etkilenir.

Yangınlar birçok insanın evini, malını, tarımsal üretim alanlarını ve geçim kaynağını kaybetmesine neden olur. Ormanlara bağlı yaşayan kırsal topluluklar ve yerli halklar, tarım, hayvancılık ve orman ürünleri gibi ürün kayıpları yaşanır. Tarımsal faaliyetler yine hayvansal üretim konusunda olumsuz etki göstermektedir. Arıcılık, ipek böcekçiliği ve benzeri doğal koşullarda üretim alanları özerinde orman yangınlarının etkileri ekonomik kayıplara yol açtığı bilinmektedir.

Ayrıca yangınlar büyük ekonomik maliyetler oluşturur. Yangının söndürülmesi, hasar gören bölgelerin onarılması ve halk sağlığı üzerindeki etkilerin büyük bir  ekonomik yük anlamına gelir.

Orman yangınları insanların psikolojisini de olumsuz etkiler. Sürekli yangın tehdidi altında yaşamak, evini ya da sevdiklerini kaybetmek gibi durumlar travma, kaygı ve stres gibi psikolojik sorunlara yol açabilir.

2. Teknik Analiz (Diyarbakır -Lice)

2.1. Yangın Nedenleri

Aşırı sıcak ve rüzgâr, yangınların yayılmasını hızlandıran önemli etkenler olarak öne çıkıyor. Bitki örtüsü Meşe ormanları ve örtü yangınları, özellikle dağlık ve kırsal alanlarda hızlı yayılmaya yatkınlık oluşturuyor. Yine elektrik enerjisi iletim ve dağıtım hatlarında yangınların çıkmasında bir faktör olarak değerlendiriliyor.

2.2. Müdahale Süreci

Ekiplerin müdahalesinde iş birliği önemliydi: Orman İşletme, itfaiye, DİSKİ ve yurttaşlar birlikte çalıştı.

Rüzgâr etkisi, yangın zinciri oluşumu ve arazi zorlukları operasyonları zorlaştırdı; halkın müdahalesi kritik fayda sağladı.

2.3. Zarar ve Etki

Resim 1: Lice Köyleri Yangın Etki Alanları

2014-2024 yıllarında Türkiye de Son 10 yılda 257.622 hektar ormanlık alan yanmış olarak değerlendirilmektedir.

2025 yılı Diyarbakır ili özelinde de Temmuz, Ağustos ayı itibari ile yapılan incelemede yaklaşık 100 hektarlık alanının yangıdan etkilendiği görülmektedir. Yapılan incelemede tarımsal alanların yangında etkilendiği gözlemlenmiştir.

5 Temmuz 2025 tarihinde Sığınak Mahallesi’ndeki örtü yangını Diyarbakır belediyesi itfaiye ekipleri ve yurttaşların müdahalesiyle söndürüldü.

 27 Temmuz 2025 tarihinde Diyarbakır Lice İlçesi Muradiye (Xincis) Mahallesi’nde çıkan yangın ilgili kurumlar tarafından kontrol altına alınarak söndürürmüştür.

Akabinde Lice ilçesi Duru (Dêrqam) Mahallesi’nde tekrar eden bölgede ormanlık alanlarda zarar ziyana sebep olmuştur. Müdahaleler ile kontrole alındı.

Uçarlı (Firdevs)  kırsalında yeni bir yangın başladı, Kıyı ve Kutlu ve Kayacık (Hezan) mahallelerinin bir kısmında Ormanlık ve tarım arazilerinde başlayan yangınlar, Dicle Orman İşletme, itfaiye ve yurttaşların müdahalesiyle söndürüldü.

Muradiye (Xincis)Uçarlı (Firdevs), Kayacık (Hezan), Kıyı, Kutlu, Angül, Güçlü, Gümeç, Sığınak, Serin köyü Duru (Dêrqam) mahallesi vb köylerin sınırlarını da içine alan bölgelerde yapılan incelemede ormanlık alanlar ve tarımsal alanlarında içinde bulunduğu bölgelerin söz konusu yangından etkilendiği görülmektedir.

Yangından Etkilenen Alanlar

Toplam yaklaşık 1193.4 hk alanın yangından etkilendiği görülmektedir.

Uçarlı ve Kayacık (Hezan) Çevresi

Yangından etkilenen toplam alan: 75,4 hektar

Etkilenen Tarımsal alan:

Bağ ve bahçe alanı yakşlaşık: 1 hektar

Angül, Güçlü, Gümeç ve Serin Köyü Ormanlık Alanları

Yangından etkilenen toplam alan: 1118 hektar

Etkilenen Tarımsal alan:

Bağ ve bahçe alanı yaklaşık: 36 hektar

Hububat ekim alanı yaklaşık: 67 hektar

Hububat alanlarında hasat daha önce yapıldığından dolayı ürün kaybı yaşanmamış, ancak alanlarda bulunan anızların bir kısmı yangından etkilenmiştir.

Yangınlar, toplamda 1193,4 hektarlık alanı etkilemiştir. Bunun 37 hektarı bağ ve bahçe tarımı yapılan alanlardan oluşmakta, 67 hektarlık hububat ekim alanı ise hasat sonrası etkilenmiş olup, bir kısım anız yangınları şeklinde zarar etkileri de görmüştür. Genel itibarıyla tarımsal üretim kaybı sınırlı kalmakla birlikte, biyoçeşitlilik, flora, fauna büyük ölçüde zarar görmüş, arazi yüzeyindeki organik madde kaybı ve toprak verimliliği açısından etkiler ilerleyen dönemde gözlemlenebilir.

3. Öneriler

• Elektrik enerjisi iletim ve dağıtım hatlarının, ilgili elektrik dağıtım şirketi tarafından düzenli periyotlarla bakım ve onarımının yapılması, yapılan bu çalışmanın kaydedilmesi ve kamuoyu ve ilgili kurumlarla paylaşılması,
• Geleceğe yönelik riskli bölgelerin önceliklendirilmesi,
• Erken uyarı sistemleri ve meteorolojik izleme,
• Halk eğitimleri; orman içi bariyer sistemleri,
• Koordine müdahale planlarının güncellenmesi gerekmektedir.
• Havadan yangın müdahalesinin önemi göz önünde bulundurularak, Diyarbakır'daki hava aracı mevcudu değerlendirilmeli; gerekli görülmesi hâlinde araç sayısı ve kapasitesi artırılmalıdır.

4. Sonuç ve Değerlendirme

Lice bölgesinde son günlerde meydana gelen yangınlar, büyük ölçüde elektrik enerjisi iletim ve dağıtım hatları, meteoroloji ve bitki örtüsü gibi teknik faktörlerin birleşimiyle tetiklenmiş görünüyor. Müdahale süreçlerinde ise ekip koordinasyonu ve halk desteği belirleyici rol oynadı.

TMMOB Diyarbakır İl Koordinasyonu