ZMO: 13 YILDIR AYNI ŞARKI !

13 YILDIR AYNI ŞARKI ! 

Toprak Mahsulleri Ofisi 2015 yılı için 2 numaralı "Anadolu Kırmızı Sert" ekmeklik buğday müdahale alım fiyatını ton başına 862 TL olarak açıklamıştır. Ayrıca buğdayda ton başına 50 lira prim ile gübre, mazot, sertifikalı tohumluk ve toprak analizi gibi destekler de ödenecektir. Bu durumda ton başına 127 lira prim ve diğer desteklerle birlikte fiyatın 989 liraya yükseleceği hesaplanmaktadır. Pariteye göre makarnalık buğday fiyatının ton başına 976 lira, prim ve desteklerle birlikte 1103 lira; arpa fiyatının ise ton başına 645 lira, prim ve desteklerle birlikte 772 lira olacağı belirtilirken, TMO Anadolu kırmızı sert buğdayın kasım ayı satış fiyatı da ton başına 960 lira olarak açıklanmıştır. 

2015 yılında ekmeklik buğday fiyatı bir önceki yıla göre ortalama % 2,4, gübre fiyatı ise ortalama % 5,7 artmıştır. Sonuç olarak ekmeklik buğday fiyatındaki artış, girdi fiyatlarındaki artışın gerisinde kalmış, çiftçi enflasyona ezdirilmiştir. 

Buğday destekleme alım fiyatının her yıl olduğu gibi bu yıl da Çukurova ve Güneydoğu Anadolu`da buğday hasadının büyük ölçüde tamamlanmasından sonra açıklanmış olması da, hasat ettiği ürününü satarak bir an önce borçlarını ödemek isteyen bu bölgelerdeki çiftçilerimizi mağdur etmiştir. Bu bölgelerdeki çoğu çiftçi ürününü 0,75 TL/kg düzeyindeki fiyatlarla tüccara satmış durumdadır. 

2015 yılında girdi fiyatlarının yüksekliği nedeniyle uygun tohum, ilaç ve yeterince gübre kullanamayan çiftçinin ürettiği buğdayların kalitesi dikkate alındığında en az % 80`ninin başfiyatı tutturma ihtimali yoktur. Ayrıca çiftçi tarafından TMO ve tüccara teslim edilen ürünlerden yapılan kesintiler de (Stopaj, Borsa tescil ücreti, Nakliye vs.) dikkate alındığında birinci kalite buğdayın fiyatı %3-4 aşağıya inmiş olacaktır.  

2002-2015 dönemi göz önüne alındığında, 13 yıl önce kilogramı 0,23 TL olan buğday fiyatı bugün %274 artışla 0,86 TL düzeyine çıkmıştır. Aynı dönemde mazot fiyatı %271, gübre fiyatı da %428 oranında artmıştır. 13 yıl önce 1 kg buğdayla 1,31 kg gübre alınabilirken, bugün %31 kayıpla 1 kg bile değil, 910 gr gübre alınabilmektedir. 

YIL

Buğday (TL/kg)

Mazot (TL/lt)

1 Litre Mazot Alabilmek için kaç kg Buğday gerekir

2002

0,23

1,25

5,34

2003

0,38

1,35

3,55

2004

0,42

1,81

4,30

2005

0,38

2,01

5,28

2006

0,41

2,31

5,63

2007

0,45

2,55

5,66

2008

0,54

2,45

4,53

2009

0,57

2,71

4,75

2010

0,58

3,15

5,43

2011

0,71

3,85

5,42

2012

0,63

4,11

6,52

2013

0,75

4,51

6,00

2014

0,82

4,29

5,23

2015

0,86

4,08

4,74

Yıllardır söylediğimiz gibi tekrar ediyoruz. Maliyetlerde en büyük paya sahip olan gübre, mazot, ilaç ve elektrik üzerindeki KDV ve ÖTV oranları düşürülmelidir. Çiftçinin ödediği KDV ve ÖTV, verilen desteklemenin çok çok üzerindedir. Bu nedenlerden dolayı son 13 yılda toplam tarım arazilerinin %10`u üretim dışı kalmıştır ki bu araziler de ağırlıklı buğday ekilen alanlardır.  

YILLAR İTİBARİYLE BUĞDAY EKİM ALANI VE ÜRETİMİ 

YIL

Ekilen alan (Hektar)

Buğday Üretimi

(Milyon/Ton)

2003

91.000

19.000

2004

93.000

21.000

2005

92.500

21.500

2006

84.900

20.010

2007

80.977

17.234

2008

80.900

17.782

2009

81.000

20.600

2010

81.034

19.674

2011

80.960

21.800

2012

75.300

20.100

2013

77.726

22.050

2014

77.000

19.000

   2015 *

77.500

22.500

 * Tahmini
Kaynak: TÜİK 

Özellikle son yağışlar buğdayda septoria, pas, külleme ve yaprak leke hastalıklarının çıkmasına neden olmuş ve maliyeti yükseltmiştir. Bilindiği gibi geçen yıl ülkemizdeki buğday çeşitlerinin sarı pasa; arpa çeşitlerinin de yaprak lekesi hastalıklarına karşı duyarlı olması nedeniyle yüksek oranda verim ve üretim kaybı olmuştu. 2015 yılı buğday maliyetine yönelik ayrıntılı tablo aşağıdadır: 

BUĞDAY MALİYETİ (2014-2015 YILI ÜRETİM SEZONU) 

MASRAF UNSURLARI

FİYAT (TL)

DEKAR/TL

A.GİRDİ MALİYETİ  TOPLAMI

 

154,3

1-GÜBRE

 

64,5

TABAN GÜBRESİ (20 KG/DAP)

0,90

18,0

ÜST GÜBRE (30 KG/DA CAN)

1,55

46,5

2-MAZOT (DEKARA 10 LİTRE)

4,1

41,0

3-TOHUM (25 KG/DA İkinci Grup Ekmeklik Buğday)

1,15

28,8

4-İLAÇ BEDELİ (Yabancı ot,Pas ve Zararlı)

 

20,0

SULAMA SUYU BEDELİ (Sulu Tarım)

 

0

B.İŞGÜCÜ MALİYETİ

 

60,0

C.ARAZİ KİRASI

 

110,0

D.SERMAYE FAİZİ

 

16,2

TOPLAM MALİYET (TL/DA)

 

340,5

BUĞDAY VERİMİ*

 

300

1 kg Buğdayın Maliyeti

 

1,135

 *TÜİK bu rakamı 250 kg/da olarak hesaplamaktadır. 

Tablodan da görüleceği üzere, TMO tarafından 2014/2015 üretim sezonunda Anadolu kırmızı sert ekmeklik buğday için belirlenmiş olan 862 TL/Ton müdahale alım fiyatı, buğday maliyetinin %48 üstünde değil, maliyetin altında bir fiyattır. Ayrıca 127 liralık prim de, çok sayıda bürokratik işleme bağlı olduğu için özellikle küçük üreticiler bu destekten yararlanamayacaktır.  

Türkiye‘nin ekilebilir tarım arazisi 23,9 milyon hektardır. Bunun ancak 5 milyon hektarı sulanabilmektedir. 4 milyon hektar alan ise boş bırakılmaktadır. Kalan 14,9 milyon hektarın ortalama olarak yarısında (7.7 milyon hektar) buğday ekilmektedir. Buğdaya dayalı ürünler, özellikle ekmek başta olmak üzere unlu mamullerdeki tüketimi çok yüksek olan Türkiye için buğday üretiminin büyük önemi olduğunu unutmamak gerekir. 

Bu nedenle, çiftçiyi tüccara mahkum eden politikalardan vazgeçilmelidir. Buğday üretiminde verimlilik ve kalitenin artırılması için tarım alanlarının amaç dışı kullanılması ve rant uğruna betonlaştırılmasının önüne geçilmeli, ülkemizde ancak üçte biri karşılanabilen sertifikalı tohumluk ihtiyacının tamamının uygun fiyatlarla temini için gerekli çalışmalar yapılmalı, sertifikalı tohumluk kullanımı yaygınlaştırılmalı ve geliştirilmeli, sulama ve ARGE yatırımlarına hız verilmelidir.  

Saygılarımızla kamuoyuna sunarız.

 

Özden GÜNGÖR
ZMO Yönetim Kurulu Başkanı