GIDA SANAYİİ & MÜHENDİSLER: FABRİKA VE TOPLUMSAL YAŞAM DENEYİMLERİ ARAŞTIRMASI

SUNUŞ

Ülkemizdeki 550 bine yakın mühendis, mimar ve şehir plancısının temsilcisi olan Birliğimiz gücünü kamusal statüsünden, toplumcu mücadele anlayışından ve hepsinin ötesinde de üyelerinden almaktadır. Üyelerle bağın yasal gerekliliklerin ötesinde örgütsel bir güce dönüşmesinin yolu, odalarımızın üyeleriyle canlı, üretken ve sürekli yenilenen ilişki biçimleri yaratmasıyla mümkündür. Temsilcilik ve şubelerimizde yürütülen faaliyetler aracılığıyla yüz yüze yürütülen üye ilişkisinin diğer biçimlerinden biri de belirli zaman aralıklarıyla yapılan üye profili araştırmalarıdır.

Odalarımızın gerçekleştirdiği üye profili araştırmaları oda örgütlülüğümüzün güçlendirilmesi kadar, meslek alanımızın sürekli gelişen bilimsel standartlara ve sürekli değişen üye beklentilerine uygun biçimde düzenlenmesi için de gereklidir. Üyelerimizin sosyoekonomik durumlarından gelecek beklentilerine kadar farklı alanları kapsayan profil araştırmaları, meslek alanlarımıza ilişkin akademik çalışmaların da en önemli veri kaynaklarından birisidir.

“İklim Değişikliği”, “çatışmalar” ve “göç” gibi küresel ölçekli sorunların da etkisiyle “Gıda Sorunu” tüm dünyanın en önemli gündem maddelerinden birisi haline gelmiştir. Yıllardır uygulanan yanlış tarım politikaları, özelleştirmeler ve dışa bağımlılık gibi nedenlerle bu sorun ülkemizde çok daha yoğun biçimde hissedilmektedir.

Açlık ve yoksullukla mücadelede gıda güvencesinin ve yeterli beslenmenin olabilmesi için, ekonomik iyileşmenin sağlanıp geçimin kolaylaştırılması, doğal kaynakların yönetimi, çevrenin korunması, kırsal alanda sürdürülebilir kalkınma ile kırsal refahın artırılması ve sürdürülebilir tarımsal politikaların hayata geçirilebilmesi gerekmektedir.

Küresel bir açlık ve yoksulluk tehdidiyle birlikte büyüyen gıda sorunu, mühendislik alanlarının toplumsal rolünü ve önemini daha da artırmasına rağmen, ülkemizde tıpkı diğer mühendislik alanlarında olduğu gibi mühendis emeği değersizleştirilmek istenmektedir. Gıda, Kimya ve Ziraat Mühendisleri Odalarımız, yıllardır yürüttüğü yoğun çabalarla meslek alanına ve meslektaşlarına sahip çıkmakta, hak ve çıkarlarını toplumun genel çıkarları doğrultusunda geliştirmeye çalışmaktadır. Elinizdeki bu araştırma bu çabanın bir parçası olarak değerlendirilmelidir.

Oda çalışmalarına olduğu kadar TMMOB’nin toplumcu mücadelesine de katkı vereceğine inandığımız bu araştırmaya yön veren TMMOB 44.Dönem Gıda Politikaları Çalışma Grubu’na ve katkı sağlayan tüm arkadaşlarımıza teşekkürü borç biliyoruz.

Emin Koramaz
TMMOB Yönetim Kurulu Başkanı

ÇALIŞMA GRUBU SUNUŞU

Gıda, yaşamımızın vazgeçilemez, ertelenemez, ikame edilemez ihtiyacıdır. Yaşamak için beslenmek zorundayız. Sürdürülebilir bir biçimde güvenli ve yeterli miktarda gıdaya ulaşmak ise bir insan hakkıdır. Hal böyle olunca, tarım ürünleri ve gıda maddelerinin stratejik ürünler olduğunu vurgulamak gerekmektedir.

Türkiye; halen var olan sorunlarına rağmen tarımsal ürün üretiminde önemli bir kaynak ülke pozisyonundadır. Gıda Sanayii, tarıma dayalı bir sanayi kolu olsa da imalat sanayimiz içinde % 13- 15 arasında da bir paya sahiptir. Bu pay, üretim değeri açısından da, meslektaşlarımızın istihdamı açısından da değerlendirildiğinde göz ardı edilemez bir öneme sahip olduğu ortadadır.

Gıda Sanayii, ülkemiz ekonomisinin üst üste yaşadığı pek çok kriz döneminden ve özellikle son yıllarda krizin en şiddetli olduğu dönemlerden, imalat sektörü daralıp, küçülüp, negatif sonuç verirken pozitife geçmeyi başarmış ve Türkiye ekonomisini sırtlayan bir sektör olmuştur.

Tüm bu geçmiş ve güncel değerlendirmeler ışığında, TMMOB’ye bağlı Gıda Mühendisleri Odası, Kimya Mühendisleri Odası ve Ziraat Mühendisleri Odası olarak, TMMOB Sanayi Kongresi’nde sunulacak bildiriye hazırlık amacıyla, özel sektörde çalışan üyelerimizi kapsayan bir alan araştırması yapılmasına karar verildi.

Üyelerimize ulaşmak için eşsiz bir fırsat yaratan “GIDA SANAYİİ VE MÜHENDİSLER: FABRİKA VE TOPLUMSAL YAŞAM DENEYİMLERİ ARAŞTIRMASI” sadece gıda sanayiinin yapısını görmek için değil, daha geniş bir bilgi perspektifi üzerine bilgi edinme amacıyla gerçekleştirildi.

Elimizdeki kitapçık tüm sektörü gösteren bir çalışmayı kapsamasa da içerisindeki sorular ve analizler ile geniş bir örneklemin mesleki sonuçlarının fotoğrafıdır. Yıllardır bu alanda çalışmakta ve emek vermekte olan bizler açısından sonuçların büyük ölçüde bildiğimiz gerçeklerle uyum içinde olduğu görülmüştür. Odalarımız açısından bu tür çalışmalar, üyelerimizin sorunlarını anlamak ve demografik yapıları hakkında bir kez daha güncel bilgi edinmek açısından çok değerli fırsatlardır.

Konu uzmanı olan kişilerce, meslek alanına ilişkin yeterli temsiliyet gözetilerek oluşturulan bir örneklem üzerinden yapılan bir özel anket çalışması gerçekleştirildi. Çalışma, gıda sektöründe görev yapanlar açısından son derece anlaşılabilir bir yüzdeliğe sahip olması sebebiyle büyük çoğunluğu gıda mühendislerinin katılımı ile gerçekleşmiştir.

Anket çalışması Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim üyesi Prof. Dr. Gamze Yücesan Özdemir liderliğinde oluşturulan bir ekip tarafından gerçekleştirildi. Çalışmanın planlandığı andan sonuna kadar son derece olumlu ve üretken bir tavırla yaklaşan, bizleri anlayan ve birlikte üretmenin keyfini yaşatan Prof. Dr. Gamze Yücesan Özdemir’e çok özel teşekkürlerimizi ve saygılarımızı sunuyoruz. Çalışan ekipte yer alan, Mehmet Atilla Güler ve Zümre Özdemir Güler’e de yoğun emekleri için çok teşekkür ederiz.

Ülkemizin yıllardır içinde olduğu insanı değersizleştiren, tüm değerleri sermaye üzerinden tanımlayan anlayışının mühendisler üzerindeki yıkıcı etkisine tanık olmak acı bir deneyim oldu. Raporun sonunda gıda sanayiindeki mühendisler için yapılan “Üretim Sürecinde Vasıfsızlaşma; Toplumsal Yaşamda 3Y: Yalnız, Yabancı, Yorgun” saptaması ne yazık ki doğrudur. Bu bir sistem ve yönetim sorunudur. Sorunların çözümü için makro politikaların temelden değişmesi gerekmektedir.

Bu raporun hazırlanmasında emeği geçen TMMOB Yönetim Kurulu üyesi K. Zeki Taydaş, TMMOB Gıda Mühendisleri Odası başkanı Yusuf Songül, TMMOB Kimya Mühendisleri Odası başkanı Ali Uğurlu, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası başkanı Özden Güngör, TMMOB Gıda Politikaları Çalışma Grubu üyeleri Petek Ataman, Osman Özgün, Murat Aslan ve TMMOB teknik görevlisi Sezgin Çalışkan arkadaşlarımıza teşekkür ederiz.

Bizler, TMMOB kadroları olarak, bir yandan yaşanan gerçekleri tüm çıplaklığı ile halkın gözleri önüne sermek, diğer yandan ise haktan, doğrudan yana bir düzene ulaşmak inancımızla mücadele etmeye devam edeceğiz.

TMMOB 44.Dönem
Gıda Politikaları Çalışma Grubu